A.             Giriş

Ölünceye kadar bakma sözleşmesi, bir kişinin yaşamı boyunca kendisine bakılması ve destek sağlanması karşılığında, malvarlığını bakımı üstlenen kişiye devretmeyi taahhüt ettiği iki taraflı hukuki bir işlemdir. Türk Borçlar Kanunu (TBK), bu sözleşmenin düzenlenmesi ve uygulanmasına ilişkin hükümler içermektedir. Özellikle yaşlılık, hastalık veya benzeri durumlarda ihtiyaç duyulan bakımın güvence altına alınması amacıyla yapılan bu sözleşme, taraflar arasında karşılıklı hak ve yükümlülükler doğurur.

Bu makalede, ölünceye kadar bakma sözleşmesinin hukuki çerçevesi, düzenlenme şekli, geçerlilik şartları ve olası hukuki uyuşmazlıklar detaylı şekilde ele alınacaktır.

B.             Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinin Hukuki Dayanağı

Ölünceye kadar bakma sözleşmesi, Türk Borçlar Kanunu’nun 611. ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Bu sözleşme, miras hukuku ve borçlar hukuku arasındaki kesişim noktalarından biri olup, hem sözleşme serbestisi hem de mirasçı hakları açısından önem taşır.

TBK madde 611:

“Ölünceye kadar bakma sözleşmesi, bir kimsenin bakılması karşılığında malvarlığını veya malvarlığı değerlerini başka birine devretmesini içerir.”

C.             Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinin Unsurları

Bir ölünceye kadar bakma sözleşmesinin geçerli olabilmesi için aşağıdaki unsurların bulunması gerekir:

1. Tarafların Anlaşması:
• Sözleşme, bakımı üstlenen kişi ile bakım alacak kişi arasında karşılıklı rıza ile yapılır.
2. Bakım ve Destek Yükümlülüğü:
• Bakımı üstlenen kişi, sözleşme gereği bakım alacak kişinin tüm yaşam ihtiyaçlarını karşılamakla yükümlüdür (örneğin, yiyecek, barınma, sağlık giderleri).
3. Malvarlığının Devri:
• Bakım alacak kişi, malvarlığını veya bir kısmını bakımı üstlenen kişiye devretmeyi taahhüt eder.
4. Ölüm Şartı:
• Sözleşme, bakım alacak kişinin ölümüne kadar geçerlidir ve genellikle ölüm anında devrin tamamlanması öngörülür.

D.             Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinin Şekli

Türk Borçlar Kanunu, ölünceye kadar bakma sözleşmesinin geçerliliği için belirli şekil şartları öngörmüştür:

1. Noterlikte Resmi Şekilde Yapılması:
• Sözleşme, noter huzurunda ve resmi şekilde düzenlenmelidir. Aksi takdirde geçersiz sayılır.
2. Taşınmaz Malvarlığı Devri:
• Sözleşme, taşınmaz malların devrini içeriyorsa, tapu siciline tescil edilmesi gerekir.
3. Tarafların Ehliyeti:
• Tarafların tam ehliyetli olması (ayırt etme gücüne sahip ve reşit) gerekir.

E.             Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinin Tarafları ve Hakları

1. Bakım Alacak Kişi:
• Sözleşmede bakım alacak kişi, bakımı üstlenen kişinin yükümlülüklerini yerine getirmesini talep etme hakkına sahiptir. Ayrıca, bakım yükümlülüğü yerine getirilmezse, sözleşmenin feshi talep edilebilir.
2. Bakımı Üstlenen Kişi:
• Bakımı üstlenen kişi, bakım hizmetini yerine getirmesi durumunda, sözleşmede belirtilen malvarlığı üzerindeki hakkını talep edebilir.

F.             Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinin Feshi

Sözleşme, taraflardan birinin yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda feshedilebilir. Fesih koşulları şunlardır:

1. Bakım Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemesi:
• Bakımı üstlenen kişi, bakım alacak kişinin ihtiyaçlarını karşılamazsa, sözleşme bakım alacak kişi tarafından feshedilebilir.
2. Sözleşme Şartlarının İhlali:
• Sözleşmede belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmemesi, sözleşmenin iptaline neden olabilir.
3. Tarafların Karşılıklı Anlaşması:
• Taraflar karşılıklı rıza ile sözleşmeyi feshedebilir.

G.             Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde Uyuşmazlıklar ve Çözüm Yolları

Ölünceye kadar bakma sözleşmelerinde sıkça karşılaşılan uyuşmazlıklar ve bunlara ilişkin çözüm yolları şunlardır:

1. Mirasçıların İtirazı:
• Mirasçılar, sözleşmenin saklı pay düzenine aykırı olduğunu iddia ederek tenkis davası açabilir.
2. Bakımın Yetersiz Olması:
• Bakımı üstlenen kişinin yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda, bakım alacak kişi sözleşmenin iptalini talep edebilir.
3. Taşınmaz Malların Devri:
• Tapu devri sırasında muvazaa iddiasıyla tapu iptali ve tescil davası açılabilir.

H.             Yargıtay Kararları ve Uygulama

Yargıtay, ölünceye kadar bakma sözleşmelerine ilişkin birçok emsal kararında, sözleşmenin şekil şartlarına ve tarafların yükümlülüklerini yerine getirme durumuna dikkat çekmektedir. Örneğin:

• Yargıtay, bakım yükümlülüğünün tam anlamıyla yerine getirilmediği durumlarda, sözleşmenin iptaline karar vermiştir.
• Ayrıca, mirasçılar tarafından açılan tenkis davalarında, sözleşmenin saklı pay düzenine uygun olup olmadığını titizlikle incelemiştir.

İ.               Genel Değerlendirme ve Sonuç

Ölünceye kadar bakma sözleşmesi, özellikle yaşlılık veya hastalık döneminde bakım ihtiyacının karşılanması amacıyla taraflara hukuki bir güvence sunar. Ancak, bu sözleşmenin geçerliliği için şekil şartlarına tam uyulması ve tarafların yükümlülüklerini yerine getirmesi büyük önem taşır.

Sözleşme düzenlerken hukuki danışmanlık almak, hem tarafların haklarının korunması hem de olası uyuşmazlıkların önlenmesi açısından faydalı olacaktır. Ölünceye kadar bakma sözleşmesi, doğru ve adil şekilde uygulandığında, taraflar için uzun vadeli bir güvence sunan etkili bir araçtır.

Bu konuda daha detaylı bilgilendirme ve hukuki danışmanlık almak için bizlere +90 232 504 00 35 numaralı telefondan veya info@renginhukuk.com mail adresinden her zaman ulaşabilirsiniz. Konuda uzman miras avukatımız ile sizlere yardımcı olmaktan memnuniyet duyarız.

Saygılarımızla,

Rengin Hukuk Bürosu