Fazla
Mesai Ücretinin Hesaplanması ve Ödenmesi
Giriş
İş
hayatında fazla mesai, işçinin normal çalışma süresinin üzerinde
çalıştırılması durumunda ortaya çıkar. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 41.
maddesi, fazla mesainin nasıl hesaplanacağını ve işçiye nasıl ödeneceğini
düzenlemektedir.
Fazla
mesai yapan işçi, yasal süreleri aşan çalışmaları için zamlı ücret talep
edebilir. İşveren ise fazla mesai yaptırırken işçinin onayını almak
ve fazla çalışma sürelerini kayıt altına almak zorundadır.
Bu
yazıda, fazla mesai ücretinin hesaplanması, ödenmesi, işçinin hakları ve
işverenin yükümlülükleri detaylı şekilde ele alınacaktır.
1.
Fazla Mesai Nedir?
Fazla
mesai, işçinin haftalık
45 saatin üzerinde çalışması durumunda ortaya çıkar.
- Haftalık
çalışma süresi: 45
saat
- Günlük
çalışma süresi: En
fazla 11 saat
- Fazla
çalışma süresi:
Haftalık 45 saati aşan çalışmalar
- Gece
çalışmaları: Gece
çalışmaları 7,5 saati aşamaz
- Fazla
süreli çalışma:
Haftalık 45 saatin altında bir sürede çalışılan işyerlerinde, işçinin
sözleşmede belirlenen sürenin üzerinde çalışması
Fazla
mesai, işverenin tek taraflı olarak belirleyebileceği bir uygulama değildir. İşçinin
yazılı onayı alınmalıdır.
2.
Fazla Mesai Ücreti Nasıl Hesaplanır?
Fazla
mesai ücreti, işçinin saatlik brüt ücreti üzerinden hesaplanır. İş
Kanunu’na göre, fazla mesai ücreti, %50 zamlı olarak ödenmelidir.
2.1.
Fazla Mesai Ücreti Hesaplama Formülü
📌 Fazla Mesai Ücreti = (Saatlik Ücret) x (1,5) x (Fazla
Çalışma Süresi)
📌 Saatlik Ücret = (Aylık Brüt Ücret) / (Ay İçindeki
Çalışma Saatleri)
2.2.
Örnek Hesaplama
- İşçinin
brüt maaşı: 30.000 TL
- Haftalık
çalışma süresi: 45 saat
- Fazla
mesai süresi: 10 saat
📌 Saatlik Ücret Hesabı:
- Aylık
çalışma süresi: 45 saat x 4 hafta = 180 saat
- Saatlik
ücret: 30.000 TL / 180 saat = 166,67 TL
📌 Fazla Mesai Ücreti Hesabı:
- Fazla
mesai saat ücreti: 166,67 TL x 1,5 = 250 TL
- 10
saat fazla mesai ücreti: 250 TL x 10 saat = 2.500 TL
💰 Ödenecek Fazla Mesai Ücreti = 2.500 TL
3.
Resmi Tatil ve Bayram Günlerinde Fazla Mesai Ücreti
Resmi
tatil ve bayram günlerinde çalışan işçilere ayrıca fazla mesai ücreti
ödenmesi gerekir.
- Resmi
tatilde çalışan işçiye, 1 günlük ek ücret ödenir.
- Bayramda
çalışan işçiye, çalıştığı gün için %100 zamlı ücret ödenir.
Örnek:
- İşçi Ramazan
Bayramı’nda 1 gün çalıştı.
- Brüt
günlük ücreti: 1.000 TL
- Bayram
günü çalıştığı için fazladan 1 günlük ücret alır.
- Ödenecek
ücret: 1.000 TL + 1.000 TL = 2.000 TL
4.
Fazla Mesai Ücreti Yerine Serbest Zaman Kullanımı
İşçi,
fazla mesai yaptığı saatler karşılığında zamlı ücret almak yerine serbest
zaman kullanabilir.
- İşçi, fazla
çalıştığı sürenin 1,5 katı kadar izin kullanabilir.
- Serbest
zaman, fazla mesai yapılan tarihten itibaren 6 ay içinde
kullanılmalıdır.
- İşçi,
serbest zaman hakkını işverenin onayı olmadan kullanamaz.
5.
Fazla Mesai Ücreti Ödenmezse Ne Yapılmalı?
İşveren,
fazla mesai ücretini ödemezse, işçi aşağıdaki haklarını kullanabilir:
- İşverenle
yazılı talepte bulunma
- Arabuluculuk
başvurusu yapma
- İş
Mahkemesinde dava açma
Fazla
mesai alacakları için zamanaşımı süresi 5 yıldır. İşçi, geriye dönük 5
yıl içinde fazla mesai ücretlerini talep edebilir.
6.
Fazla Mesai Ücretinin Ödenmesi Konusunda İşverenin Yükümlülükleri
İşveren,
fazla mesai yaptırırken iş hukukuna uygun hareket etmek zorundadır:
- İşçinin
yazılı onayını almalıdır.
- Fazla
mesai sürelerini resmi kayıtlara işlemek zorundadır.
- İşçilere
fazla mesai karşılığı ücret ödemeli veya serbest zaman tanımalıdır.
- Gece
çalışan işçilere fazla mesai yaptırmamalıdır.
İşveren,
fazla mesai ücretlerini ödemezse, işçi iş sözleşmesini haklı nedenle
feshederek kıdem tazminatı talep edebilir.
7.
Sonuç ve Değerlendirme
- Fazla
mesai, haftalık 45 saatin üzerindeki çalışmalardır ve %50 zamlı ücretle
ödenmelidir.
- İşçinin
fazla mesai yapması için yazılı onayının alınması gerekmektedir.
- Fazla
mesai ücreti ödenmezse, işçi iş mahkemesine başvurabilir ve 5 yıl geriye
dönük ücret talep edebilir.
- Resmi
tatil ve bayram günlerinde çalışan işçiye %100 zamlı ücret ödenmelidir.
- İşçi,
fazla mesai ücreti yerine serbest zaman kullanmayı talep edebilir.
Fazla
mesai konusunda işverenin yükümlülüklerine uymaması durumunda, işçi yasal
yollarla haklarını talep edebilir. Bu nedenle, fazla mesai yapan işçilerin çalışma
saatlerini ve ödemelerini takip etmeleri önemlidir.
Bu
konuda daha detaylı bilgilendirme ve hukuki danışmanlık almak için bizlere +90
232 504 00 35 numaralı telefondan veya info@renginhukuk.com mail adresinden her zaman
ulaşabilirsiniz. Konuda uzman iş hukuku avukatımız ile sizlere yardımcı
olmaktan memnuniyet duyarız.
Saygılarımızla,
Rengin Hukuk Bürosu
