İş
Hukukunda Uzaktan Çalışma: Hukuki Çerçeve ve İşçi-İşveren Hakları
Giriş
Teknolojinin
gelişmesi ve iş dünyasında dijital dönüşümün hızlanmasıyla birlikte, uzaktan
çalışma (remote work) giderek yaygınlaşan bir çalışma modeli haline
gelmiştir. Özellikle COVID-19 pandemisi sonrası birçok şirket uzaktan
çalışma sistemini kalıcı hale getirmiştir.
Uzaktan
çalışma, işçinin işyerine fiziken gitmeden, dijital iletişim araçları
kullanarak işini yürüttüğü bir çalışma şeklidir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun
14. maddesi, uzaktan çalışmanın yasal çerçevesini belirlemiş olup, bu
modelin uygulanma şekli ve tarafların hak ve yükümlülükleri “Uzaktan
Çalışma Yönetmeliği” ile detaylandırılmıştır.
Bu
yazıda, uzaktan çalışmanın hukuki çerçevesi, iş sözleşmelerinde dikkat
edilmesi gereken hususlar, işçi ve işverenin hakları ile yükümlülükleri ele
alınacaktır.
1.
Uzaktan Çalışma Nedir?
Uzaktan
çalışma, işçinin
işverenin iş organizasyonu dahilinde, işyerine gelmeksizin işini
yürütmesidir.
Uzaktan
çalışmada işçi, işlerini evden, bir coworking alanından veya farklı bir
lokasyondan yerine getirebilir. İşverenin, işçiye uzaktan çalışması için
belirli teknolojik imkanları sağlaması gerekebilir.
Uzaktan
çalışma modeli, iş hukukunda esnek çalışma düzeni içinde
değerlendirilmektedir.
2.
Uzaktan Çalışmanın Hukuki Dayanağı
Uzaktan
çalışma, İş Kanunu ve Uzaktan Çalışma Yönetmeliği ile düzenlenmiştir.
2.1.
İş Kanunu Madde 14
İş
Kanunu’nun 14. maddesine göre:
- Uzaktan
çalışma, yazılı bir iş sözleşmesiyle belirlenmelidir.
- İşçi, çalışma
saatleri içinde işverenin talimatlarına uygun şekilde çalışmalıdır.
- İşveren,
uzaktan çalışan işçiye gerekli iş ekipmanlarını temin etmekle
yükümlüdür.
- İşçi,
uzaktan çalışırken iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uymak
zorundadır.
2.2.
Uzaktan Çalışma Yönetmeliği
26
Mart 2021 tarihli Uzaktan Çalışma Yönetmeliği, uzaktan çalışmanın
detaylarını belirlemiştir.
Bu
yönetmeliğe göre:
- Uzaktan
çalışma için yazılı iş sözleşmesi yapılması zorunludur.
- Çalışma
süreleri, fazla mesai, veri güvenliği gibi konular iş sözleşmesiyle net
şekilde belirlenmelidir.
- İşveren,
işçinin iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uygun çalışmasını sağlamak
zorundadır.
- İşçi, veri
güvenliği kurallarına uymakla yükümlüdür.
3.
Uzaktan Çalışma Sözleşmesi Nasıl Yapılmalıdır?
Uzaktan
çalışmanın uygulanabilmesi için işveren ile işçi arasında yazılı bir uzaktan
çalışma sözleşmesi yapılması zorunludur.
3.1.
Sözleşmede Bulunması Gereken Temel Unsurlar
Uzaktan
çalışma sözleşmesinde aşağıdaki hususlara yer verilmelidir:
- Çalışma
şekli: İşçinin tam
zamanlı mı, kısmi zamanlı mı çalışacağı belirtilmelidir.
- Çalışma
saatleri: İşçinin hangi
saatler arasında çalışacağı belirlenmelidir.
- İletişim
araçları:
İşverenin bilgisayar, telefon, internet gibi araçları sağlayıp
sağlamayacağı belirtilmelidir.
- Ücret
ve yan haklar:
İşçinin maaşı, yemek ücreti, yol ücreti gibi hakları net şekilde
belirlenmelidir.
- Fazla
mesai kuralları:
İşçi fazla mesai yapacaksa, bunun nasıl hesaplanacağı açıkça yazılmalıdır.
- Veri
güvenliği: İşçinin
şirket bilgilerini koruması ve gizlilik kurallarına uyması
gerektiği vurgulanmalıdır.
Bu
unsurlar, işçi ve işveren arasında hak kayıplarını önlemek amacıyla
sözleşmede mutlaka belirtilmelidir.
4.
Uzaktan Çalışmada İşçi ve İşveren Hakları
4.1.
İşçinin Hakları
Uzaktan
çalışan işçi, İş Kanunu’ndan doğan tüm haklara sahiptir.
- Ücret
Hakkı: İşveren,
uzaktan çalışan işçiye asgari ücretin altında olmamak kaydıyla
maaşını ödemek zorundadır.
- Çalışma
Süresi: İşçinin günde
7,5 saatten fazla çalıştırılması halinde fazla mesai ücreti
ödenmelidir.
- Eşitlik
İlkesi: Uzaktan
çalışan işçi, işyerinde çalışan işçilerle aynı haklara sahiptir.
- Yıllık
İzin Hakkı:
Uzaktan çalışma, işçinin yıllık izin hakkını etkilemez.
- Fazla
Mesai Hakkı: İşçi
fazla mesai yapıyorsa, bunun için yazılı onayının alınması
gerekmektedir.
4.2.
İşverenin Hakları ve Yükümlülükleri
- Denetim
Hakkı: İşveren,
işçinin uzaktan çalışmasını belirli kurallar dahilinde denetleme
hakkına sahiptir.
- Ekipman
Temini: İşveren,
işçinin çalışmasını sağlayacak bilgisayar, yazılım, telefon gibi
ekipmanları sağlamakla yükümlü olabilir.
- İş
Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri:
İşveren, uzaktan çalışanın iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uymasını
sağlamak zorundadır.
- Veri
Güvenliği:
İşveren, işçinin şirket bilgilerini koruması için gerekli tedbirleri
almakla yükümlüdür.
5.
Uzaktan Çalışmada Fazla Mesai ve Çalışma Süresi
Uzaktan
çalışan işçiler de İş Kanunu’nda belirlenen çalışma sürelerine tabidir.
- Günlük
Çalışma Süresi: 7,5
saat
- Haftalık
Çalışma Süresi: 45
saat
- Fazla
Mesai Ücreti:
Fazla çalışma süresi için %50 zamlı ücret ödenmelidir.
- Resmi
Tatiller: Uzaktan
çalışan işçi resmi tatillerde çalıştırılırsa, ek ücret alma hakkına
sahiptir.
İşveren,
işçiye fazla mesai yaptıracaksa, yazılı onay almalıdır.
6.
Uzaktan Çalışmada Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Yolları
6.1.
Çalışma Sürelerinin Belirsizliği
- İşverenin,
işçiyi mesai saatleri dışında çalışmaya zorlaması hukuka aykırıdır.
- Çözüm:
Çalışma saatleri sözleşmede açıkça belirlenmelidir.
6.2.
Fazla Mesai Ücretinin Ödenmemesi
- İşveren,
işçinin fazla mesai yapmasını istiyorsa, fazla çalışma ücretini ödemek
zorundadır.
- Çözüm:
İşçi, fazla mesai yaptığı saatleri kayıt altına almalı ve işverenden ücret
talep etmelidir.
6.3.
İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemleri
- İşveren,
işçinin evde güvenli bir ortamda çalışmasını sağlamakla yükümlüdür.
- Çözüm:
İşveren, işçiye iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri vermelidir.
7.
Sonuç ve Değerlendirme
- Uzaktan
çalışma modeli, İş Kanunu ve Uzaktan Çalışma Yönetmeliği kapsamında
düzenlenmiştir.
- İşveren
ve işçi arasında yazılı bir sözleşme yapılması zorunludur.
- İşçi,
fazla mesai yapıyorsa, fazla çalışma ücreti talep edebilir.
- İşveren,
veri güvenliği, iş sağlığı ve güvenliği konularında önlem almak
zorundadır.
Uzaktan
çalışma, iş hukukunda esnek ve modern bir çalışma modeli olarak kabul
edilmektedir. Hem işçi hem de işverenin haklarını koruyacak şekilde
düzenlemeler yapılması, iş ilişkilerinin sağlıklı bir şekilde yürütülmesini
sağlar.
Bu
konuda daha detaylı bilgilendirme ve hukuki danışmanlık almak için bizlere +90
232 504 00 35 numaralı telefondan veya info@renginhukuk.com mail adresinden her zaman
ulaşabilirsiniz. Konuda uzman iş hukuku avukatımız ile sizlere yardımcı
olmaktan memnuniyet duyarız.
Saygılarımızla,
Rengin Hukuk Bürosu
