İş
Kazası Sonrası Tazminat Süreçleri ve İşçinin Hakları
Giriş
İş
kazaları, işçinin işyerinde veya işin yürütümü sırasında meydana gelen,
fiziksel veya psikolojik zarara yol açan olaylardır. İş kazası geçiren işçi,
hem Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) hem de işveren aleyhine hukuki haklarını
kullanarak tazminat talep edebilir. İşçinin alabileceği tazminatlar
arasında geçici iş göremezlik ödeneği, sürekli iş göremezlik geliri, maddi
ve manevi tazminatlar bulunmaktadır.
4857
sayılı İş Kanunu, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu iş kazalarına ilişkin işçi haklarını
ve işverenin sorumluluklarını düzenlemektedir.
Bu
yazıda, iş kazası sonrasında işçinin hakları, tazminat süreci, dava yolları
ve işverenin sorumlulukları detaylı şekilde ele alınacaktır.
1.
İş Kazası Nedir?
5510
sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 13. maddesine
göre, iş kazası aşağıdaki durumlardan birinde meydana gelen olaydır:
- İşyerinde
çalışırken meydana gelen kazalar,
- İşveren
tarafından görevlendirilen işçinin işyeri dışındaki bir iş sırasında
yaralanması,
- İşçinin
iş için bir araçla seyahat ettiği sırada kaza geçirmesi (servis kazaları
dahil),
- İşçinin
iş nedeniyle mola saatinde veya işyerinin sağladığı bir ortamda kaza
geçirmesi,
- İşçinin
işyeri içinde kalp krizi, beyin kanaması gibi olaylar yaşaması.
İş
kazası olarak kabul edilen bu durumlarda, işçinin belirli hakları
bulunmaktadır.
2.
İş Kazası Sonrasında İşçinin Hakları
İş
kazası geçiren işçi, SGK’dan, işverenden ve hukuki yollarla farklı
tazminatlar talep edebilir. İş kazası sonrasında işçinin temel hakları
şunlardır:
2.1.
SGK Tarafından Sağlanan Haklar
İş
kazası geçiren işçi, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından sunulan
yardımlardan yararlanabilir.
- Geçici
İş Göremezlik Ödeneği
- İşçi,
iş kazası nedeniyle çalışamaz hale gelirse, SGK tarafından günlük
geçici iş göremezlik ödeneği alabilir.
- Ödenek,
işçinin brüt ücretinin %66’sı (2/3) oranında hesaplanır.
- Sürekli
İş Göremezlik Geliri
- İşçi,
iş kazası nedeniyle kalıcı sakatlık veya iş göremezlik raporu
alırsa, sürekli iş göremezlik maaşı bağlanır.
- İş
göremezlik oranı %10 ve üzeri olan işçiler bu haktan
yararlanabilir.
- Sağlık
Giderlerinin Karşılanması
- SGK,
iş kazası nedeniyle işçinin hastane ve tedavi masraflarını karşılamakla
yükümlüdür.
- Ölüm
Halinde Hak Sahiplerine Gelir Bağlanması
- İş
kazası nedeniyle işçi hayatını kaybederse, eşine ve çocuklarına
sürekli iş göremezlik maaşı bağlanır.
2.2.
İşverene Karşı Maddi ve Manevi Tazminat Hakları
İşçi,
iş kazasının meydana gelmesinde işverenin kusuru varsa işverene karşı maddi
ve manevi tazminat davası açabilir.
- Maddi
Tazminat
- İşçi,
iş kazası nedeniyle çalışamadığı süreye ilişkin maaş kaybı, tedavi
giderleri ve kalıcı sakatlık halinde uğradığı zararı talep edebilir.
- Manevi
Tazminat
- İş
kazasının işçi üzerinde oluşturduğu psikolojik ve fiziksel zararlar
nedeniyle işveren aleyhine manevi tazminat davası açılabilir.
- Destekten
Yoksun Kalma Tazminatı
- İş
kazası sonucu işçi hayatını kaybederse, ailesi işverenden
destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilir.
3.
İş Kazası Bildirimi ve Süreç
İş
kazası sonrası, belirli süreler içinde gerekli mercilere bildirimde
bulunulmalıdır.
3.1.
İşverenin Bildirim Yükümlülüğü
- İşveren,
iş kazasını kazanın meydana geldiği tarihten itibaren 3 iş günü içinde
SGK’ya bildirmek zorundadır.
- İş
kazası bildirimi yapılmazsa, işverene idari para cezası uygulanır.
3.2.
İşçinin veya Yakınlarının Bildirim Hakkı
- İş
kazası bildirilmemişse, işçi veya yakınları SGK’ya doğrudan
başvurabilir.
- İşçi,
iş kazasının tanınması için iş mahkemesinde hizmet tespiti davası
açabilir.
4.
İş Kazası Sonrası Tazminat Davaları
İş
kazası sonrası işçi veya yakınları, işveren aleyhine tazminat davası
açabilir.
4.1.
Maddi ve Manevi Tazminat Davası
- İşverenin
kusuru varsa, işçi maddi ve manevi tazminat davası açabilir.
- Davada,
işçinin maaşı, çalışma süresi, iş kazasındaki kusur oranı ve bedensel
zararı dikkate alınır.
4.2.
Ceza Davası
- İş
kazası, işverenin iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uymaması
nedeniyle meydana geldiyse, işveren taksirle yaralama veya taksirle
ölüme sebebiyet verme suçundan yargılanabilir.
4.3.
Hizmet Tespiti Davası
- İş
kazası geçiren işçi, sigortasız çalıştırılmışsa, iş mahkemesinde hizmet
tespiti davası açarak SGK kaydının yapılmasını sağlayabilir.
5.
İşverenin Sorumluluğu ve Alması Gereken Önlemler
İşveren,
iş kazalarını önlemek için gerekli iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini
almakla yükümlüdür.
- İş
Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi:
İşveren, işçilere düzenli iş sağlığı ve güvenliği eğitimi vermelidir.
- Kişisel
Koruyucu Donanım (KKD):
İşçilere baret, eldiven, gözlük, kemer gibi koruyucu ekipmanlar
sağlanmalıdır.
- Risk
Değerlendirmesi:
İşyerinde risk analizi yapılmalı ve tehlikeli alanlar belirlenmelidir.
- Acil
Durum Planı:
İşyerinde ilk yardım ve acil müdahale ekipleri oluşturulmalıdır.
İşveren,
bu yükümlülüklere uymazsa, iş kazası durumunda tam kusurlu sayılabilir
ve ağır tazminat yükümlülükleriyle karşı karşıya kalabilir.
6.
Sonuç ve Değerlendirme
- İş
kazası geçiren işçi, SGK’dan iş göremezlik ödeneği, sürekli iş
göremezlik geliri ve sağlık yardımları alabilir.
- İşçi, işverene
karşı maddi ve manevi tazminat davası açabilir.
- İşveren,
iş kazasını SGK’ya bildirmek ve gerekli önlemleri almak zorundadır.
- İş
kazasında işçinin veya işverenin kusur oranı, tazminat miktarını
etkileyen en önemli unsurdur.
İş
kazası sonrası hak kaybı yaşamamak için, işçinin yasal sürelere dikkat
etmesi ve profesyonel hukuki destek alması önemlidir.
Bu
konuda daha detaylı bilgilendirme ve hukuki danışmanlık almak için bizlere +90
232 504 00 35 numaralı telefondan veya info@renginhukuk.com mail adresinden her zaman
ulaşabilirsiniz. Konuda uzman iş hukuku avukatımız ile sizlere yardımcı
olmaktan memnuniyet duyarız.
Saygılarımızla,
Rengin Hukuk Bürosu
