Kıdem ve İhbar Tazminatı Hesaplaması: Hukuki Çerçeve ve Uygulama

Kıdem ve İhbar Tazminatı Hesaplaması: Hukuki Çerçeve ve Uygulama

Giriş

İşten çıkarılan veya haklı sebeple işten ayrılan işçiler, kıdem ve ihbar tazminatı hakkına sahip olabilir. Ancak, bu tazminatların hesaplanması ve işçiye ödenmesi süreci, iş hukukunda önemli bir yer tutar. 4857 sayılı İş Kanunu ve ilgili mevzuat, kıdem ve ihbar tazminatının nasıl hesaplanacağını belirlemiştir.

Bu yazıda, kıdem ve ihbar tazminatının hangi durumlarda ödeneceği, nasıl hesaplanacağı ve işçilerin haklarını nasıl talep edebileceği detaylı şekilde ele alınacaktır.

1. Kıdem Tazminatı Nedir ve Kimler Hak Kazanır?

1.1. Kıdem Tazminatı Nedir?

Kıdem tazminatı, işyerinde en az 1 yıl çalışmış olan işçiye, işten çıkarılması veya haklı nedenle istifa etmesi halinde ödenen bir tazminattır.

1.2. Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Şartları

• İşçinin işyerinde en az 1 yıl çalışmış olması
• İş sözleşmesinin işveren tarafından haksız şekilde feshedilmesi
• İşçinin haklı nedenle istifa etmesi
• Kadın işçinin evlilik nedeniyle 1 yıl içinde işten ayrılması
• Erkek işçinin askerlik nedeniyle işten ayrılması
• İşçinin emeklilik nedeniyle işten ayrılması

İşveren, işçiyi “ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranış” gerekçesiyle (İş Kanunu madde 25/2) işten çıkarırsa kıdem tazminatı ödenmez.

2. Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Kıdem tazminatı, işçinin her çalıştığı yıl için 30 günlük brüt ücreti üzerinden hesaplanır.

2.1. Kıdem Tazminatı Formülü

Kıdem Tazminatı = [(Brüt Ücret) x (Çalışılan Yıl)] + (Çalışılan Aylar İçin Orantılı Pay)

Örnek Hesaplama:

• İşçinin brüt ücreti: 30.000 TL
• İşyerinde 6 yıl 3 ay çalıştı.
• Kıdem tazminatı hesaplanırken 6 tam yıl ve 3 aylık süre ayrı hesaplanır.

Hesaplama:

• 6 yıl için: 30.000 TL x 6 = 180.000 TL
• 3 ay için: (30.000 TL / 12) x 3 = 7.500 TL
• Toplam kıdem tazminatı: 187.500 TL

Kıdem Tazminatı Tavanı:

• Kıdem tazminatının yıllık üst sınırı devlet tarafından belirlenir ve 2025 yılı için yaklaşık 35.000 TL civarında olabilir.

3. İhbar Tazminatı Nedir ve Kimler Hak Kazanır?

3.1. İhbar Tazminatı Nedir?

İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin işveren veya işçi tarafından, haklı bir neden olmaksızın derhal feshedilmesi halinde, karşı tarafa ödenmesi gereken bir tazminattır.

3.2. İhbar Tazminatına Hak Kazanma Şartları

• İşverenin işçiyi önceden haber vermeden işten çıkarması
• İşçinin işten ayrılırken ihbar süresine uymaması
• İşçinin ihbar süresi boyunca çalıştırılmak istenmemesi

İhbar tazminatı, iş sözleşmesi “haklı nedenle” feshedildiyse ödenmez.

4. İhbar Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

İhbar süresi, işçinin işyerindeki kıdemine göre belirlenir.

İhbar Süreleri ve Tazminat Hesaplaması

Örnek Hesaplama:

• İşçinin brüt maaşı: 30.000 TL
• İşyerinde 2 yıl çalıştı (6 hafta ihbar süresi)

Hesaplama:

• 6 hafta (42 gün) x günlük brüt ücret
• İhbar tazminatı = (30.000 TL / 30) x 42 = 42.000 TL

Brüt ihbar tazminatından gelir vergisi ve damga vergisi kesilir.

5. Kıdem ve İhbar Tazminatı Almak İçin Hukuki Süreç

5.1. İşveren Ödeme Yapmazsa Ne Yapılmalı?

İşveren, kıdem veya ihbar tazminatını ödemezse, işçi şu yolları izleyebilir:

• İşverenle Yazılı Talepte Bulunma
• Zorunlu Arabuluculuk Başvurusu
• İş Mahkemesinde Dava Açma

Kıdem ve İhbar Tazminatı Davası Açma Süresi:

• Kıdem ve ihbar tazminatı talepleri için dava açma süresi 5 yıldır.

6. Yargıtay Kararları ve Emsal Uygulamalar

Yargıtay Kararı 1 – Kıdem Tazminatı Hakkı:

• Yargıtay, işçinin haklı nedenle istifa etmesi durumunda kıdem tazminatına hak kazanacağını hükmetmiştir.

Yargıtay Kararı 2 – İhbar Tazminatı ve İhbar Süresi:

• İşverenin ihbar süresi vermeden işçiyi işten çıkarması durumunda, ihbar tazminatının tam olarak ödenmesi gerektiğine karar vermiştir.

Yargıtay Kararı 3 – Maaşın Eksik Gösterilmesi:

• İşçinin gerçek maaşı bordroda düşük gösterilmişse, kıdem ve ihbar tazminatı gerçek maaş üzerinden hesaplanmalıdır.

7. Sonuç ve Değerlendirme

• Kıdem tazminatı, en az 1 yıl çalışan ve haklı nedenle işten çıkarılan işçilere ödenir.
• İhbar tazminatı, işçiye veya işverene önceden haber verilmeden yapılan fesihlerde ödenir.
• Ödeme yapılmazsa, işçi arabuluculuk ve iş mahkemesi yoluna başvurabilir.
• Dava süresi 5 yıldır, hak kaybı yaşamamak için zamanında başvuru yapılmalıdır.

Kıdem veya ihbar tazminatınız ödenmediyse veya eksik hesaplandığını düşünüyorsanız, hukuki destek almanız önemlidir.

Bu konuda daha detaylı bilgilendirme ve hukuki danışmanlık almak için bizlere +90 232 504 00 35 numaralı telefondan veya info@renginhukuk.com mail adresinden her zaman ulaşabilirsiniz. Konuda uzman iş hukuku avukatımız ile sizlere yardımcı olmaktan memnuniyet duyarız.

Saygılarımızla,

Rengin Hukuk Bürosu