A.             Giriş

Tapu iptali ve tescil davaları, taşınmaz mallar üzerindeki mülkiyet hakkının korunması ve düzeltilmesi amacıyla açılan davalardır. Bu davalar, taşınmazın mülkiyetinin haksız veya hukuka aykırı şekilde başka bir kişiye devredildiği durumlarda mülkiyet hakkı sahibine bu hakkını geri kazandırmayı hedefler. Türk hukuk sisteminde, tapu iptali ve tescil davaları, hem mülkiyet hakkının korunması hem de taşınmaz üzerindeki hukuki uyuşmazlıkların giderilmesi açısından büyük önem taşır.

Bu makalede, tapu iptali ve tescil davalarının hukuki dayanağı, türleri, dava şartları ve uygulama süreci detaylı şekilde ele alınacaktır.

B.             Tapu İptali ve Tescil Davalarının Hukuki Dayanağı

Tapu iptali ve tescil davalarının hukuki dayanağı, Türk Medeni Kanunu ve Tapu Sicili Tüzüğü hükümlerine dayanmaktadır:

1. Türk Medeni Kanunu:
• TMK madde 1025’e göre, tapu sicilindeki yolsuz tesciller, gerçek hak sahipleri tarafından dava yoluyla düzeltilebilir.
• Mülkiyet hakkının korunması, Medeni Kanun’un temel ilkelerinden biridir.
2. Tapu Sicili Tüzüğü:
• Tapu sicilinin doğruluğunu ve taşınmaz üzerindeki hakların korunmasını düzenler.

C.             Tapu İptali ve Tescil Davalarının Türleri

Tapu iptali ve tescil davaları, taşınmaz üzerindeki hak ihlalinin kaynağına göre farklı türlerde açılabilir. Başlıca türler şunlardır:

1. Muris Muvazaası Nedeniyle Tapu İptali ve Tescil Davası:
• Miras bırakanın, mirasçılarını mirastan mahrum bırakmak amacıyla yaptığı muvazaalı işlemler sonucunda açılan davadır.
• Örneğin, satış gibi gösterilen bağış işlemlerinde mirasçılar bu davayı açabilir.
2. Hukuki Ehliyetsizlik Nedeniyle Tapu İptali ve Tescil Davası:
• Taşınmazın devri sırasında taraflardan birinin hukuki ehliyete sahip olmaması durumunda açılır.
• Özellikle yaşlılık veya akıl sağlığı sorunları nedeniyle işlemin geçersiz olduğu durumlarda gündeme gelir.
3. Hata, Hile veya Korkutma Nedeniyle Tapu İptali ve Tescil Davası:
• Taşınmazın devrinde hata, hile veya tehdit gibi irade sakatlıkları varsa, bu durum tapu iptali ve tescil davasına konu olabilir.
4. Kamulaştırma Nedeniyle Tapu İptali ve Tescil Davası:
• Hukuka aykırı şekilde kamulaştırma yapılması veya kamulaştırma işlemlerinde usulsüzlük olması durumunda açılır.
5. Yolsuz Tescil Nedeniyle Tapu İptali ve Tescil Davası:
• Tapu sicilindeki tescilin hatalı veya hukuka aykırı olduğu durumlarda, gerçek hak sahibi tarafından açılır.
6. Kat Mülkiyeti ve Ortaklık Sebepli Davalar:
• Kat mülkiyeti veya taşınmaz üzerindeki ortaklık ilişkilerinden doğan uyuşmazlıklar sonucu açılan tapu iptali ve tescil davalarıdır.

D.             Tapu İptali ve Tescil Davalarının Şartları

Tapu iptali ve tescil davalarının açılabilmesi için belirli hukuki şartların yerine getirilmesi gereklidir:

1. Hak Sahipliği:
• Dava açan kişi, taşınmaz üzerindeki hakkını ispatlamalıdır. Bu hak, mülkiyet hakkı, miras hakkı veya başka bir ayni hak olabilir.
2. Yolsuz Tescil:
• Tapu sicilindeki tescilin hukuka aykırı olması gerekir. Bu durum, muvazaalı işlem, hata veya usulsüzlük gibi nedenlerle ortaya çıkabilir.
3. Delil:
• Davacı, hakkını ispatlamak için yeterli delilleri sunmalıdır. Bu deliller arasında tapu kayıtları, sözleşmeler, tanık beyanları ve bilirkişi raporları yer alabilir.
4. Sürelere Uyma:
• Tapu iptali ve tescil davalarında genel zamanaşımı süresi 10 yıldır. Ancak, muris muvazaası gibi durumlarda bu süre miras bırakanın ölümünden itibaren işlemeye başlar.

E.             Tapu İptali ve Tescil Davalarında Süreç

Tapu iptali ve tescil davaları şu aşamalardan oluşur:

1. Davanın Açılması:
• Davacı, yetkili asliye hukuk mahkemesine dava dilekçesi ile başvurur.
2. Delillerin Sunulması:
• Taraflar, tapu kayıtları, sözleşmeler, tanık ifadeleri ve diğer delillerle iddialarını destekler.
3. Bilirkişi İncelemesi:
• Mahkeme, taşınmazın durumu ve tescilin hukuka uygunluğunu değerlendirmek için bilirkişi incelemesi yaptırabilir.
4. Mahkeme Kararı:
• Mahkeme, tescilin yolsuz olduğu sonucuna varırsa, tapunun iptali ve taşınmazın gerçek hak sahibi adına tesciline karar verir.
5. Kararın Uygulanması:
• Mahkeme kararı, tapu sicil müdürlüğüne gönderilerek tescil işlemi gerçekleştirilir.

F.             Yargıtay Kararları ve Uygulama

Yargıtay, tapu iptali ve tescil davalarında genellikle mülkiyet hakkının korunması ilkesini esas alır. Örneğin:

• Muris muvazaası davalarında, taşınmazın bağış olduğu halde satış gibi gösterildiği durumlarda Yargıtay, muvazaanın ispatlanması halinde tapunun iptaline karar vermektedir.
• Hukuki ehliyetsizlik davalarında, tarafların işlemi gerçekleştirdiği tarihteki zihinsel durumları ve ehliyetlerini değerlendiren kararlar, emsal teşkil etmektedir.

G.             Değerlendirme ve Sonuç

Tapu iptali ve tescil davaları, mülkiyet hakkının korunması ve taşınmaz üzerindeki uyuşmazlıkların çözümü açısından kritik öneme sahiptir. Bu davalarda, tarafların delilleri etkili bir şekilde sunması ve hukuki süreçlere hakim olması gereklidir.

Taşınmaz işlemlerinde yaşanabilecek uyuşmazlıkları önlemek için, tarafların işlemler sırasında gerekli hukuki danışmanlık hizmeti alması önemlidir. Özellikle tapu kayıtlarının kontrol edilmesi ve işlemlerin hukuka uygun şekilde yapılması, ileride açılabilecek tapu iptali davalarının önüne geçebilir.

Bu konuda daha detaylı bilgilendirme ve hukuki danışmanlık almak için bizlere +90 232 504 00 35 numaralı telefondan veya info@renginhukuk.com mail adresinden her zaman ulaşabilirsiniz. Konuda uzman miras avukatımız ile sizlere yardımcı olmaktan memnuniyet duyarız.

Saygılarımızla,

Rengin Hukuk Bürosu