Taşeron İşçilerinin Özlük Hakları:
Hukuki Çerçeve, Haklar ve Uygulama
A.
Giriş
Taşeron
işçileri, bir alt
işveren (taşeron) tarafından istihdam edilen ve genellikle asıl işverenin
işyerinde görev yapan işçilerden oluşur. Taşeron işçileri, Türk iş hukukunda
özel düzenlemelere tabi olup, haklarının korunması için çeşitli yasal
güvencelere sahiptir. Bu haklar, 4857 sayılı İş Kanunu ve ilgili mevzuat
hükümleri ile güvence altına alınmıştır. Özellikle alt işveren-asıl işveren
ilişkisi çerçevesinde, taşeron işçilerinin özlük hakları, uygulamada sıkça
tartışma konusu olmaktadır.
Bu
makalede, taşeron işçilerinin hukuki durumu, temel özlük hakları, uygulamada
karşılaşılan sorunlar ve hukuki çözüm yolları ele alınacaktır.
B.
Taşeron
İşçilerinin Hukuki Dayanağı
Taşeron
işçilerinin hakları, özellikle 4857 sayılı İş Kanunu’nun 2. maddesi ve
ilgili diğer mevzuat düzenlemeleri çerçevesinde düzenlenmiştir. İş Kanunu,
taşeron işçilerini korumak ve bu işçilerin işverenler tarafından haksız
uygulamalara maruz kalmasını engellemek için kapsamlı hükümler getirmiştir.
İş
Kanunu madde 2:
“Alt
işverenin işçileri, asıl işverenin işyerinde çalıştırıldıkları süre boyunca,
işin yürütülmesinden doğan haklarının korunması açısından asıl işveren ile
birlikte müteselsil sorumluluk altındadır.”
C.
Taşeron
İşçilerinin Temel Özlük Hakları
- Ücret
Hakkı:
- Taşeron
işçileri, yaptıkları iş karşılığında asgari ücretin altında olmamak üzere
ücret alma hakkına sahiptir.
- Ücretin
ödenmemesi durumunda, hem alt işveren hem de asıl işveren müteselsilen
sorumludur.
- Kıdem
ve İhbar Tazminatı:
- Taşeron
işçileri, iş sözleşmesinin sona ermesi durumunda kıdem ve ihbar tazminatı
hakkına sahiptir.
- Bu
tazminatlar ödenmezse, asıl işveren ve alt işveren yine müteselsil olarak
sorumludur.
- Yıllık
Ücretli İzin Hakkı:
- Taşeron
işçileri, bir yıllık çalışma süresini doldurduktan sonra yıllık ücretli
izin hakkına sahiptir.
- Sosyal
Güvenlik Hakları:
- Alt
işveren, taşeron işçilerini sigortalı yapmak ve primlerini düzenli ödemek
zorundadır. Sigorta primlerinin ödenmemesi durumunda, işçiler hem alt
işverene hem de asıl işverene başvurabilir.
- Eşit
İşlem İlkesi:
- Asıl
işveren, aynı işyerinde çalışan taşeron işçilerini, kendi işçileriyle
eşit şekilde muamele etmekle yükümlüdür. Eşitlik ilkesi, özellikle sosyal
haklar ve işyerinde sağlanan diğer imkanlar açısından önemlidir.
- Fazla
Çalışma ve Hafta Tatili Ücreti:
- Taşeron
işçileri, fazla mesai yapmaları durumunda, kanuni fazla mesai ücretine
hak kazanır. Hafta tatillerinde çalıştırılmaları halinde ise ek ücret
alma hakları bulunmaktadır.
- Sendika
ve Toplu İş Sözleşmesi Hakkı:
- Taşeron
işçileri, sendikaya üye olma ve toplu iş sözleşmesinden yararlanma
hakkına sahiptir.
D.
Uygulamada
Karşılaşılan Sorunlar
- Ücretlerin
Geç veya Eksik Ödenmesi:
- Taşeron
işçileri, ücretlerinin zamanında ödenmemesi veya asgari ücretin altında
ödeme yapılması sorunuyla karşılaşabilir.
- Sigorta
Primi Eksikliği:
- Alt işverenin
sigorta primlerini tam olarak ödememesi, taşeron işçilerinin sosyal
güvenlik haklarını olumsuz etkileyebilir.
- Kıdem
ve İhbar Tazminatlarının Ödenmemesi:
- İşten
ayrılan taşeron işçiler, kıdem ve ihbar tazminatlarını almakta zorluk
yaşayabilir.
- Eşit
Muamele İlkesine Aykırılık:
- Asıl
işverenin, kendi işçileri ile taşeron işçileri arasında sosyal haklar
açısından farklılık yaratması eşit işlem ilkesine aykırılık teşkil eder.
- Muvazaalı
Alt İşverenlik:
- Alt
işverenlik ilişkisinin muvazaalı olması durumunda, işçilerin özlük
hakları ciddi şekilde zarar görebilir.
E.
Hukuki
Çözüm Yolları
- Müteselsil
Sorumluluk İlkesinin Uygulanması:
- Taşeron
işçileri, ücret, tazminat ve diğer hakları için hem alt işverene hem de
asıl işverene karşı talepte bulunabilir.
- Muvazaa
Davası:
- Muvazaalı
alt işverenlik ilişkisi tespit edildiğinde, işçiler asıl işverenin işçisi
sayılır ve tüm haklarını doğrudan asıl işverenden talep edebilir.
- İş
Mahkemesine Başvuru:
- Taşeron
işçileri, özlük haklarının ihlali durumunda iş mahkemesine başvurarak
alacaklarının tahsilini talep edebilir.
- İş
Müfettişine Şikayet:
- Taşeron
işçileri, haklarının ihlali durumunda Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığı’na bağlı iş müfettişlerine şikayette bulunabilir.
- Sendika
ve Toplu İş Sözleşmesi Yoluyla Hak Arama:
- Taşeron
işçileri, sendikal faaliyetlerle haklarını koruma altına alabilir ve
toplu iş sözleşmelerinden faydalanabilir.
F.
Yargıtay
Kararları ve Uygulama
Yargıtay,
taşeron işçilerinin haklarını korumaya yönelik birçok emsal karar vermiştir:
- Müteselsil
Sorumluluk:
- Yargıtay,
alt işverenin ödeme yapmaması durumunda asıl işverenin de işçilerin
haklarından sorumlu tutulması gerektiğine hükmetmiştir.
- Muvazaa:
- Yargıtay,
muvazaalı alt işveren ilişkilerinin geçersiz sayılması gerektiğini ve
taşeron işçilerin doğrudan asıl işverenin işçisi sayılması gerektiğini
vurgulamıştır.
- Eşit
Muamele:
- Taşeron
işçilerin, aynı işyerindeki diğer işçilerle eşit haklara sahip olması
gerektiğine karar verilmiştir.
G.
Genel
Değerlendirme ve Sonuç
Taşeron
işçilerinin özlük haklarının korunması, Türk iş hukukunda önemli bir yere
sahiptir. Asıl işveren ve alt işverenin müteselsil sorumluluğu, taşeron
işçilerinin hak kaybını önlemeye yönelik en önemli mekanizmadır. Ancak,
uygulamada sıkça karşılaşılan sorunların çözümü için işçilerin hukuki süreçlere
hakim olması ve gerektiğinde hukuki destek alması gerekmektedir.
Taşeron
işçileri, çalışma şartlarının iyileştirilmesi ve haklarının korunması için
sendikal faaliyetlere katılabilir ve toplu iş sözleşmelerinden faydalanabilir.
İşverenlerin ise yasal düzenlemelere uygun hareket ederek işçilerin haklarını
eksiksiz sağlaması, hem iş barışı hem de hukuki güvenlik açısından kritik öneme
sahiptir.
Bu
konuda daha detaylı bilgilendirme ve hukuki danışmanlık almak için bizlere +90
232 504 00 35 numaralı telefondan veya info@renginhukuk.com mail adresinden her zaman
ulaşabilirsiniz. Konuda uzman miras avukatımız ile sizlere yardımcı
olmaktan memnuniyet duyarız.
Saygılarımızla,
Rengin Hukuk Bürosu
